Jesteś tutaj: Aktualności Rocznica wybuchu II wojny światowej 01.09.1939

Rocznica wybuchu II wojny światowej 01.09.1939

W dniu dzisiejszym, pierwszego września dwa tysiące dwudziestego pierwszego roku mija 82 rocznica wybuchu II wojny światowej. Bezpośrednią przyczyną wybuchu konfliktu zbrojnego pomiędzy III Rzeszą Niemiecką, a II Rzeczypospolitą Polską było podpisanie w Moskwie 23 sierpnia 1939 roku paktu Ribbentrop-Mołotow. Traktat ten był następstwem układu w Rapallo o współpracy gospodarczej i wojskowej zawartego w dniu 16 kwietnia 1922 roku między Rosją Sowiecką, a Niemcami (Republiką Weimarską), potwierdzonego następnie układem berlińskim z dnia 24 kwietnia 1926 roku. Po wygraniu wyborów w Niemczech przez Partię Narodowosocjalistyczną współpraca polityczna i wojskowa pomiędzy Niemcami, a Związkiem Radzieckim wynikająca z tych paktów, została z końcem roku 1933 zawieszona wobec antyradzieckiej postawy strony niemieckiej. W tym czasie Adolf Hitler i jego najbliższe otoczenie wyrażały skrajnie antysowiecką postawę. Z kolei dyktator radziecki Józef Stalin konsekwentnie dążył do odbudowy stosunków sowiecko-niemieckich pomimo dojścia Hitlera i NSDAP do władzy w Niemczech. Dopiero odrzucenie przez Polskę niemieckich żądań wysuniętych wiosną 1939 roku, III Rzesza ponownie zwróciła uwagę na wschodniego sąsiada Polski. W konsekwencji doprowadziło to do podpisania wcześniej już wspomnianego paktu Ribbentrop-Mołotow oraz podpisania tajnego protokołu, który faktycznie oznaczał podział stref wpływów w Europie środkowo-wschodniej pomiędzy III Rzeszą, a ZSRR. W Polsce coraz częściej określany mianem „IV rozbioru Polski.”

Głównymi założeniami paktu Ribbentrop-Mołotow były:

-podział krajów Bałtyckich (Łotwa, Estonia oraz Finlandia) miałyby znajdować się w strefie okupacyjnej ZSRR a w przyszłości stać się częścią terytorium ZSRR, natomiast Litwa miała znajdować się w strefie Niemieckiej

-Terytorium Państwa Polskiego miało być rozgraniczone wzdłuż głównych rzek (Narwi, Wisły i Sanu)

-strona ZSRR wyraziła zainteresowanie Rumuńską Besarabią, na co Niemcy nie oponowali.

Pakt był rozstrzygający dla obu państw sygnatariuszy: III Rzeszy i ZSRR i obu dyktatorów: Hitlera i Stalina. Przede wszystkim zaś rozstrzygnął o losie państw potraktowanych jako przedmiot paktu oraz o kwestii wojny lub pokoju w Europie w roku 1939. III Rzeszy układ zabezpieczał możliwość agresji na Polskę. Stalin wyrażał zgodę na agresję Niemiec na Polskę i zastrzegał udział ZSRR w rozbiorze terytorium Rzeczypospolitej, tworząc podstawy do rozszerzenia terytorium ZSRR na pozostałe kraje Europy w trybie kampanii wyzwoleńczych, czyli narzucania ustroju sowieckiego drogą agresji i okupacji wojskowej. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy niemiecki atak 1 września 1939 roku był zaskoczeniem. W końcu sierpnia 1939 roku polskie władze wojskowe spodziewały się, że atak może nastąpić lada moment. Mniej więcej od 26 sierpnia było coraz bardziej widoczne, że wojna wisi na włosku. Inwazja niemiecka była natomiast bez wątpienia zaskoczeniem dla polskiego społeczeństwa, choć wzrost napięcia politycznego i związane z nim przygotowania do wojny były już widoczne co najmniej od połowy sierpnia. Były próbne alarmy przeciwlotnicze, ludzie wracali z wakacji. Pomimo wszystkich złowieszczych znaków, dla ogółu społeczeństwa wybuch wojny 1 września był jednak zaskakujący. W Niemczech działał polski wywiad wojskowy, który w swoim czasie odnosił duże sukcesy. Przed samą wojną dobrze działał głównie tak zwany wywiad płytki, czyli obserwacja działań niemieckich na terenach przygranicznych. Dzięki niemu rozpoznano, w sposób dosyć trafny i precyzyjny, rozmieszczenie wojsk niemieckich. Dzięki działalności polskiego wywiadu nie udało się Niemcom rozbić głównych polskich sił w początkowej fazie działań militarnych. Strategia niemieckiego ataku polegała przede wszystkim na uderzeniu lotniczym na główne cele, czyli na lotniska, węzły komunikacyjne, otwarte miasta. Celem jego było, tak jak to powtarzało się w późniejszych kampaniach zniszczenie lotnictwa i komunikacji przeciwnika, dezorganizacja jego zaplecza. W Polsce w pierwszych dniach nie udało się całkowicie zniszczyć ani komunikacji, ani lotnictwa, które zostało dzień wcześniej przeniesione na lotniska polowe. Także większość jednostek liniowych została przebazowana z koszar na pozycje wyjściowe w nocy z 31 sierpnia na 1 września. Za następny przykład posłużyć może rozkaz „wykonać Peking” dla dywizjonu kontrtorpedowców Marynarki Wojennej wydany 30 sierpnia 1939 roku, w myśl którego najcenniejsze jednostki Marynarki Wojennej miały udać się do portów brytyjskich. To wszystko potwierdzało by hipotezę o wiedzy Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego o planowanym ataku wojsk niemieckich. Dowództwo niemieckie zastosowało także zasadę koncentracji sił pancernych na najważniejszych kierunkach uderzenia, uzyskując tam miażdżącą przewagę sił i środków walki. Kierunki te znajdowały się na styku polskich armii, newralgicznym miejscem okazał się styk armii „Kraków” i armii „Łódź”. Nie zapominajmy przy tym, że niemiecki wywiad także należał do jednych z najlepszych na świecie i odnosił spore sukcesy także w Polsce. Przez pierwsze dni toczyły się walki graniczne. Z większych strać należy wymienić bitwy: pod Mokrą, Mławą, Pszczyną, Kobiórem, Wyrami, w Borach Tucholskich, nad Widawą, pod Grudziądzem. Wynik ich był z góry przesądzony dla strony polskiej ze względu na bardzo dużą przewagę ilościową i techniczną wojsk niemieckich. W konsekwencji polskie wojska zostały odrzucone znad granicy. Pomimo przegranej bitwy granicznej przez wojska polskie, stronie polskiej udało się od pierwszych godzin wojny zamanifestować międzynarodowej opinii publicznej, że Polska pomimo miażdżącej przewagi nieprzyjaciela broni swojej niepodległości, tak jak deklarowała w przemówieniach radiowych wygłaszanych przez ministra spraw zagranicznych Józefa Becka i czekała na wypełnienie zobowiązań sojuszniczych przez Francje i Wielką Brytanie. Efektem tych pierwszych kilku dni walk było odrzucenie armii polskiej od granicy i wejście pancernych jednostek niemieckich w głąb Polski, w kierunku Warszawy. Celem niemieckiego uderzenia było sformowanie kleszczy, które miały zamknąć się za Warszawą. Szybko się okazało, że z powodu zaciekłego oporu polskiej armii oraz opóźnienia ataku radzieckiego ze wschodu nie da się utworzyć tak krótkich kleszczy. Trzeba je było wydłużyć, pójść dalej na wschód. Co w konsekwencji dla Józefa Stalina skutkować będzie uszczupleniem zdobyczy terytorialnych w Polsce. Dodatkowo wspomnieć w tym miejscu należy o w/w pakcie Ribbentrop-Mołotow. Informacja o nim dotarła zarówno do Stanów Zjednoczonych, jak i do sztabów francuskiego i brytyjskiego. Wiedziano więc o porozumieniu radziecko-niemieckim i możliwości wystąpienia ZSRR przeciw Polsce razem z Niemcami. To, że Związek Radziecki nie uderzył równolegle z wojskami niemieckimi było spowodowane postawą polskiego żołnierza, jak również obawą Józefa Stalina przed udzieleniem pomocy Polsce przez ogromny potencjał zbrojny Francji i Wielkiej Brytanii. Dopiero w następstwie konferencji w Abbeville dnia 12 września 1939 roku, Najwyższe Dowództwo aliantów podjęło decyzję o niepodejmowaniu ofensywy na zachodzie. Zadecydowały o tym trzy sprawy:

-po pierwsze, przekonanie, że Polsce nie można już pomóc,

-po drugie, wyolbrzymiona obawa przed oporem niemieckim na froncie zachodnim,

-po trzecie, świadomość, że po stronie Niemiec jest Związek Sowiecki.

Decyzja podjęta 12 września 1939 przez Najwyższą Radę Wojenną o niepodejmowaniu generalnej ofensywy lądowej na froncie zachodnim i działań powietrznych RAF nad Niemcami była złamaniem zobowiązań wynikających z umów sojuszniczych:

-Konwencji wojskowej do sojuszu polsko-francuskiego (zobowiązującej sojusznika do ofensywy w ciągu piętnastu dni od ogłoszenia mobilizacji)

-Układu polsko-brytyjskiego z 25 sierpnia 1939 roku. Było to ponadto sprzeczne z deklaracjami złożonymi przez Francuzów i Brytyjczyków polskiemu ministrowi spraw wojskowych generałowi dywizji Tadeuszowi Kasprzyckiemu podczas misji w Londynie i Paryżu wiosną 1939. Na taką wiadomość czekał właśnie Józef Stalin, któremu wywiad radziecki doniósł o podjętej 12 września 1939 roku na brytyjsko-francuskiej konferencji w Abbeville decyzji o niepodejmowaniu działań ofensywnych w stosunku do III Rzeszy. Dodatkowo na Dalekim Wschodzie Związek Radziecki rozbił wojska japońskie. Sowiecka agresja rozpoczęła się bezzwłocznie po wejściu w życie w dniu 16 września 1939 roku, podpisanego dzień wcześniej w Moskwie, ostatecznego układu rozejmowego pomiędzy ZSRR, a Japonią, kończącego walki radziecko-japońskie na pograniczu Mongolii i Mandżukuo.

Los II Rzeczypospolitej został przesądzony….


Nasza strona powstała dzięki uprzejmości

Firmy NM Silesia Sp. z o.o.

www.nmsilesia.pl

GDZIE NAS ZNAJDZIESZ?

ul. Kopernika 14
40-064 Katowice 

Tel: 665-321-998
kontakt@fundacjasalut.pl

Facebook Fundacja "Salut"

Bank BNP Paribas

73 1600 1462 1879 1958 0000 0001

NA SKRÓTY